Lektura obowiązkowa

W 1933 roku ośmiu białoruskich chłopów zostało oskarżonych, o to, że chcieli oderwać północno-wschodnie województwa Polski i przyłączyć je do obcego państwa. Przejawem realizacji ich planu był napad na jadącego rowerem policjanta, któremu zadali rany w lewą piętę i prawe udo. W ucieczce policjant utracił rower i torbę służbową. Następnie zuchwali terroryści mieli odwiedzić trzech osadników żądając wydania broni i mówiąc: „Skończyło się wasze panowanie. Proszę oddać broń i spokojnie siać i orać”. Doszło też do strzelaniny przy posterunku policji w Nowosiółkach, a wystrzeliwszy wszystkie naboje oskarżeni poszli spać, by rano uczestniczyć w pracach polowych. Próba oderwania północno-wschodnich województw i przyłączenia ich do obcego państwa trwała godzinę.

Świadkowie to „policja mundurowa, policja śledcza i konfidenci”. Były też dowody rzeczowe: kilka połamanych karabinów, jeden z tkwiącą wewnątrz lufy starą łuską, rewolwer zdatny do użytku, naboje. Wszystko zostało wystawione na stole w sali rozpraw Sądu Grodzkiego w Kobryniu.

Prokurator „tęgi, przystojny, młody”, zażądał kary śmierci. Sąd uznał oskarżonych za winnych, chociaż chyba nie sprecyzował, czy w ciągu tej godziny wciąż odrywali oni województwa północno-wschodnie, czy też zdążyli przejść do fazy przekazywania tych ziem obcemu państwu. Zdaniem sądu wystarczająca okazała się jednak kara dożywotniego pozbawienia wolności i to być może spowodowało, że prokurator przestał się uśmiechać.

Reportaż z procesu, zatytułowany „Myjcie owoce!”, napisała Ewa Szelburg Zarębina. Nie jest długi. Najprawdopodobniej każdy agent ABW i każdy prokurator w tym kraju jest w stanie przeczytać cały tekst.

„Myjcie owoce!” opublikowano ostatnio w „100/XX. Antologii polskiego reportażu XX wieku” pod redakcją M. Szczygła. Nie jest to jedyny reportaż sądowy w tym zbiorze. Żaden inny nie wydał mi się jednak tak aktualny. Lektura powyższej notki nie zwalnia od obowiązku przeczytania całości, wszak pomija historię kobiety, która zasiadła na ławie oskarżonych z rebeliantami, jak również to w jaki sposób zdołali się oni zaprowiantować.